Wiwat maj!
POPRAWNIE: 7 maja 2013
Często zapominamy o ukrytym słowie dzień, np. Dziś jest 7 dzień maja. Z powodu wygody i ekonomiczności języka, mówimy: 7 maja, bądź niepoprawnie 7 maj
Inny przykład: Dziś jest ósmy kwietnia.
Potocznie: Dziś jest ósmego kwietnia ( nie: Dziś jest ósmy kwiecień).
Ni z gruszki, ni z pietruszki, czyli dedykacja na wesoło dla leniwych
Jan Brzechwa Michałek
Był leń, co zwał się Michałek.
Nie robił nic w poniedziałek,
Spać poszedł, a wstał we wtorek
Dopiero na podwieczorek.
Zaczekał, aż przyszła środa,
Lecz czasu było mu szkoda.
Do książki zabrał się w czwartek,
Lecz nawet nie rozciął kartek.
Pomyślał: ,,Jutro jest piątek'',
Więc w piątek zrobię początek''.
A w piątek rzekł: ,,Na sobotę
Odłożę raczej robotę''.
Przyszła sobota. ,,W niedzielę
Odpocznę wpierw mało – wiele,
A za to już w poniedziałek
Odrobię cały kawałek''.
We wtorek rzekł: ,,Źle się czuję…''
A w środę dostał dwie dwóje.
Do domu wrócił Michałek,
Przygładził smętnie przedziałek,
I w ojca wlepiwszy ślepia,
Rzekł: ,,Nauczyciel się czepia''.
Idąc na skróty
Gdy w nazwie ulicy/drogi występuje inne określenie (aleja, rondo, plac, osiedle, park, skwer, zaułek itd.) i jest to nazwa pospolita, piszemy wtedy pełny wyraz oraz stosujemy się do zasad pisowni: "aleja, rondo, plac, osiedle, trakt" piszemy mała literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą: skwer Kopernika.
Natomiast Aleje (i wszystko co jest w liczbie mnogiej) oraz nazwy własne już wielką: aleja Wilanowska i Aleje Ujazdowskie.
Nie stawia się kropki po skrótach składających się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu skróconego, jeśli ten skrót ma formę mianownika, np.
Z językiem polskim za pan brat!
21 marca 2013 w Collegium Marianum w Pelplinie odbył się X Finał Powiatowego Konkursu Ortograficznego Wiosenne Dyktando. Finaliści zmierzyli się z wyjątkowo trudnym dyktandem.
TO DOBRY CZAS NA ODŚWIEŻENIE WIADOMOŚCI Z ORTOGRAFII. PATRZ PONIŻEJ.
X DYKTANDO
Niespełna cztery miesiące temu upłynęła dwudziesta rocznica śmierci Janusza Pasierba – kapłana, myśliciela i artysty. Na szczęście zauważono to nie poniewczasie i w porę ogłoszono na Pomorzu rok 2013 Rokiem Księdza Janusza Stanisława Pasierba. Organizatorzy nie działali na łapu-capu i z sukcesem zmierzyli się z tym nie najłatwiejszym przedsięwzięciem. Warto by wziąć udział w którejś z pasierbowych uroczystości.
Nie sposób doprawdy nie nazwać księdza Pasierba Pomorzaninem. Choć urodził się gdzie indziej (trochę dalej od ziemi pomorskiej, w Lubawie, na Warmii, w powiecie iławskim), był przecież tczewianinem i pelplinianinem. W Tczewie spędził znaczną część dzieciństwa, a w leżącym nieopodal Pelplinie studiował, a potem był profesorem w Wyższym Seminarium Duchownym.
Mały Janusz był dziesięcioipółletnim chłopcem, kiedy wybuchła wojna. Okrutne czasy represji ze strony najeźdźcy i lata walki narodowowyzwoleńczej przeżył w Tarnowie, w północno-wschodnio-polskim regionie, w którym przed wojną mieszkali obok siebie wyznawcy różnych religii: chrześcijanie i żydzi.
Ksiądz Pasierb był człowiekiem wysoko wykształconym. W pelplińskim seminarium ukończył studia filozoficzno-teologiczne. Naukę kontynuował w Warszawie, a także za granicą: w Rzymie i Fryburgu. Zdobył najwyższe stopnie i tytuły naukowe. Bibliografia książek i artykułów księdza Pasierba obejmuje ponad czterysta pozycji, w tym wiele prac czysto naukowych. W jego biografii podkreśla się też członkostwo w wielu komisjach, komitetach i stowarzyszeniach naukowych, w tym w Stowarzyszeniu Pisarzy Polskich i w Komisji Episkopatu do spraw Wydawnictw, a także liczne kontakty z zagranicą.
W swoich homiliach, a także w esejach i poezji ksiądz Pasierb wskazywał na miłość Boga i na Jego miłosierdzie jako na źródło chrześcijańskiej nadziei. Dostrzegał niepodważalny sens zarówno w działaniu od święta, jak i w wypełnianiu na co dzień nużących nieraz obowiązków. Należałoby też w Pasierbowej twórczości podkreślić głęboką ufność w przemianę sytuacji polityczno-społecznej w Polsce, co kapłan wiązał z dorastaniem do wyzwań, które niósł pontyfikat Jana Pawła II, oraz z rolą Kościoła w Polsce. Był człowiekiem nie tylko mądrym czy wszystkowiedzącym, ale też wszystko widzącym wokół siebie. Odrzucał pyszałkostwo, ąuasi-erudycję, pseudointelektualizm i niby-uczoność, cenił natomiast skromność i prostotę.
Kiedy się idzie ulicami Pelplina w poprzek i na ukos, szczególnie ulicą Księdza Janusza Pasierba, trudno nie natknąć się na jego ślady, i to nie z nagła czy znienacka, lecz co najmniej co jakiś czas. Tuż-tuż obok, na pelplińskim cmentarzu, spoczął przecież na wieki.
???
Ktoś nie mógł się zdecydować.
Która wersja jest poprawna?
Tak w ogóle…
Zawsze piszemy: W OGÓLE nie! WOGÓLE
Nigdy nie należy mówić ~w~ ~ogóle~. To połączenie przyimka z rzeczownikiem tworzy jeden zestrój akcentuacyjny, więc wymawiamy łącznie z akcentem na 'o' [wogóle].
Synonimy tego wyrazu: generalnie, w zasadzie, zupełnie, w żaden sposób, ani trochę.
Delektując się ptasim mleczkiem…
W MOCNOMLECZNEJ
Ta informacja jest na pewno świadomym chwytem reklamowym, ale błąd jest błędem. Są to dwa wyrazy, które powinny być napisane osobno.
Nadawcy reklamy zależało na tym, żeby wzmocnić, spotęgować siłę przekazu – mocno mleczna w znaczeniu: intensywnie mleczna.
W mediach często pojawiają się różne informacje, które mają zwrócić uwagę odbiorcy na dany przekaz. Błędne formy językowe mogą być przenoszone przez nieświadomych adresatów do języka mówionego i w takiej sytuacji poprawne sformułowania wypierane są przez te błędne.
np.
Włącz telewizora. Podaj pilota. źródło – serial Świat według Kiepskich (aktorzy są świadomi, że są to formy błędne, odbiorcy nie zawsze);
Metoda na Głoda. źródło – wszystkim znane :);
Puść sygnała! źródło – język mówiony z czasów, kiedy zaczęła rozwijać się w Polsce telefonia komórkowa (dzisiaj wszyscy raczej dzwonią);
Poproszę kotleta z ziemniakami. źródło – język mówiony.
Może nasi Czytelnicy znają jakieś ciekawe związki wyrazowe…
Ubierz ten swetr!?
sweter
Wiele osób mówi ! swetr – prawdopodobnie przez analogię do form pozostałych przypadków: swetra, swetrowi, swetrem, swetrze, swetry itd. Inni być może unikają formy sweter w przekonaniu, że jest gwarowa. Skoro w gwarach mówi się wiater, a w języku literackim wiatr, to może i sweter jest w literackiej polszczyźnie błędem?
Na razie błędem jest ! swetr, co można uzasadnić i pochodzeniem tego słowa (od angielskiego sweater), i tym, że forma sweter przeważa w zwyczaju społecznym. Przypuśćmy jednak, że w przyszłości forma ! swetr stanie się obowiązującą normą. Nie byłby to odosobniony wypadek w historii języka polskiego: dawniej mówiono ociec, sjem, szwiec, później formy te upodobniły się do form pozostałych przypadków (ojca, sejmu, szewca itd.) i przybrały dzisiejszą postać – ojciec, sejm, szewc.
Słownik wyrazów kłopotliwych (M. Bańko, M. Krajewska) i Korpus Języka Polskiego PWN
I jeszcze jeden i jeszcze raz!
pojedynczy (nie: pojedyńczy), np. Pojedynczy egzemplarz książki. Prosimy wchodzić pojedynczo. Pojedynczy przechodnie.
Wymawiaj: pojedynczo albo pojedyńczo.
Słownik poprawnej polszczyzny pod redakcją A. Markowskiego
Lubił
W języku potocznym nierzadkie są formy błędne: ! lubieć, ! lubiał, ! lubieli, ! lubieją ( tej ostatniej używa się może z obawy przed popełnieniem błędu typu ! umią).
Niepoprawna jest też forma ! lubiali, o zakończeniu –ali typowym dla czasowników mających bezokolicznik na –ać.
Poprawnie odmieniamy: lubił, lubiła, lubiło, lubili, lubiły itd. Ciekawe, że imiesłów lubiany
i forma nieosobowa lubiano nie sprawiają kłopotów, mimo że są nieregularne.
Przynajmniej jeden z wymienionych tu błędnych form można uniknąć, jeśli sparafrazuje się znane przysłowie:
"Gdzie się lubią, tam się czubią" – przecież nie: ! lubieją… czubieją.
Słownik wyrazów kłopotliwych (M. Bańko, M. Krajewska) i Korpus Języka Polskiego PWN
